Rozdział przewodu PEN na PE i N – klucz do bezpiecznej instalacji
Wyjaśniamy, czym jest przewód PEN, dlaczego jego rozdział jest ważny i jak wykonać go prawidłowo zgodnie z przepisami. Zapewnij bezpieczeństwo swojej instalacji elektrycznej.
Czym jest przewód PEN i układy sieciowe?
Zastanawiasz się, jak działa instalacja elektryczna? Musisz poznać podstawowe przewody. Mamy przewód fazowy (L), neutralny (N) i ochronny (PE). Przewody L mają kolory brązowy, czarny lub szary. Przewód N jest niebieski. Przewód PE ma kolor zielono-żółty. Te przewody tworzą różne układy sieciowe.
W Polsce najczęściej spotykamy układy TN. Układ TN-C wykorzystuje wspólny przewód PEN. Łączy on funkcje ochronną i neutralną. W układzie TN-C mamy 4 przewody: L1, L2, L3, PEN. Układ TN-C nie powinien być stosowany w nowych instalacjach. Stwarza on ryzyko pojawienia się napięcia na obudowach urządzeń. Dzieje się tak nawet przy normalnej pracy instalacji.
Instalacja w budynku powinna być wykonana w układzie TN-S. Układ TN-S ma osobne przewody PE i N. Mamy 5 przewodów: L1, L2, L3, PE, N. Ten układ zwiększa bezpieczeństwo użytkowania. Zapewnia lepszą ochronę przeciwporażeniową. W szczególnych przypadkach stosuje się układy TT lub IT. W sieci TT przewód N nie może pełnić funkcji ochronnej. Przewód PEN w sieci TT może mieć niebezpieczne napięcie. Jest ono niebezpieczne w stosunku do ziemi.
Dlaczego rozdział PEN jest niezbędny?
Rozdział PEN to kluczowy element ochrony. Polega na podziale przewodu PEN. Dzielimy go na osobne przewody PE i N. Przejście z układu TN-C na TN-C-S wymaga tego podziału. Rozdział PEN umożliwia stosowanie wyłączników różnicowoprądowych. Wyłączniki te znacząco zwiększają bezpieczeństwo. Wykrywają one upływ prądu do ziemi. Natychmiast odłączają zasilanie. Chronią ludzi przed porażeniem. Prawidłowa instalacja z poprawnym rozdziałem PEN zwiększa bezpieczeństwo. Rozdział PEN to mądra inwestycja w bezpieczeństwo. Około 90% nieprawidłowo wykonanych połączeń stwarza realne niebezpieczeństwo. Dotyczy to rozdzielnicy PEN za licznikiem. Regularne przeglądy instalacji są bardzo ważne. Zaniedbanie przeglądów może być niebezpieczne.
Kiedy i gdzie wykonać rozdział przewodu PEN?
Rozdział przewodu PEN jest konieczny. Wykonuje się go, gdy sieć pracuje w układzie TN-C. Punkt rozdziału PEN powinien być uziemiony. Zawsze należy uziemiać zacisk PEN w złączu kablowym. Zakład Energetyczny montując Złącze Kablowo-Pomiarowe uziemia je. Uziemienie złącza powinno mieć rezystancję mniejszą niż 30 Ohm. Zacisk przewodu PEN musi być uziemiony w złączu kablowym. Musi być uziemiony także w rozdzielnicy głównej budynku. Uziemienie zacisku PEN może być wykonane jako osobne. Przyłącze często wykonuje się w układzie sieci TN-C. Rozdział przewodu PEN następuje w złączu kablowym. To optymalne miejsce na rozdział. W przypadku znacznej długości WLZ rozdział może nastąpić w rozdzielnicy głównej. Dotyczy to też dużego przekroju kabla zasilającego. Minimalny przekrój przewodów WLZ dla miedzi to 10 mm². Dla aluminium wynosi 16 mm². Punkt rozdziału powinien znajdować się w rozdzielnicy głównej lub w złączu kablowym.
Wymagana rezystancja uziomu zależy od funkcji. Rezystancja uziomu dla funkcji ochronnych wynosi 30 Ohm. Dla budynków mieszkalnych często wymaga się ≤ 10 Ohm. Dopuszczalna rezystancja dla wyłączników różnicowoprądowych wynosi ≤ 10 Ohm.
Jak prawidłowo wykonać rozdział PEN?
Podział przewodu PEN na PE i N wymaga precyzji. Punkt podziału PEN powinien być dobrze zaprojektowany. Ma to zapobiec uszkodzeniu punktu PE. Uszkodzenie może nastąpić przez prąd płynący przez N. Należy używać jak najkrótszych przewodów. Dotyczy to podłączenia ogranicznika SPD. Minimalny przekrój przewodu PEN dla żył miedzianych to 10 mm². Dla żył aluminiowych to 16 mm². Minimalny przekrój PE dla ogranicznika T2 wynosi 6 mm². Dla ogranicznika T1 wynosi 16 mm². Minimalny przekrój przewodów fazowych do SPD dla T2 to 4-6 mm². Dla T1 to 10-16 mm². Maksymalne dopuszczalne napięcie na przewodzie PEN/N to 1 kV na metr przewodu.
Warto unikać typowych błędów. Nieprawidłowe połączenia są niebezpieczne. Prawidłowy montaż zapewnia bezpieczeństwo. Wymagane materiały obejmują odpowiednie przewody i złączki. Należy zawsze stosować się do norm. Norma PN-EN 60364-5-54 jest podstawą. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. także reguluje te kwestie. Podział PEN należy wykonać zawsze, jeśli sieć nie pracuje w układzie TN-C.
Uziemienie w kontekście rozdziału PEN
Uziemienie ma kluczowe znaczenie. Uziemia się punkt rozdziału PEN. Zapewnia to odprowadzenie prądów zwarciowych. Chroni przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia. Rezystancja uziomu powinna być niska. Dla budynków mieszkalnych często wymaga się ≤ 10 Ohm. Dla funkcji ochronnych wystarczy 30 Ohm. Zakład Energetyczny uziemia złącze kablowe. Rezystancja tego uziemienia musi być poniżej 30 Ohm. Uziom szpilkowy to jedna z metod wykonania uziemienia. Uziom fundamentowy to inna skuteczna metoda.
Pojawiają się pytania dotyczące uziemienia. „Czy można dodatkowo w rozdzielnicy doziemić N, mając swój uziom szpilkowy?” – pyta Piotr. mgr inż. Maciej Dolata wyjaśnia: „Generalnie przewodu N po rozdziale się nie uziemia. Uziemia się N i PE.” Dotyczy to punktu rozdziału.
Często zadawane pytania
Czy mogę doziemić przewód N w rozdzielnicy, jeśli mam własny uziom?
Nie, generalnie przewodu N po rozdziale na PE i N się nie uziemia. Uziemiany jest punkt rozdziału PEN, czyli połączone przewody PE i N w tym punkcie.
Podsumowanie
Prawidłowy rozdział przewodu PEN jest kluczowy. Zapewnia bezpieczeństwo instalacji elektrycznej. Umożliwia działanie nowoczesnych zabezpieczeń. Stosowanie układu TN-S jest standardem. Rozdział PEN w złączu kablowym jest zalecany. Punkt rozdziału musi być uziemiony. Należy przestrzegać norm i przepisów. Prawidłowa instalacja chroni życie i mienie. Rozdział PEN to mądra inwestycja w bezpieczeństwo.
